بررسی میلگرد رامکا: از ضرورت‌های بکارگیری تا اصول اجرای آن در سازه

میلگرد رامکا جزء پرکاربردترین مقاطع فولادی در صنعت ساختمان به شمار می‌رود که برای تقویت آرماتوربندی ستون‌ها و فونداسیون طراحی شده است. این نوع میلگرد، از انواع مختلفی برخوردار بوده و جزء نیازهای اصلی‌ در سازه‌های بتنی محسوب می‌شود. میلگرد رامکا نقش تثبیت کننده آرماتور ستون‌ها و فونداسیون سازه را ایفا می‌کند، به همین دلیل توسط عمده ساختمان‌سازان مورد استفاده قرار می‌گیرد. این مقاله از آهن صد، به کاربردها، مزیت‌ها، انواع مختلف میلگرد رامکا و همچنین نکاتی پیرامون نحوه اجرای آن در سازه می‌پردازد.

میلگرد رامکا چیست؟

کلمه رامکا، در زبان روسی به معنای فریم، قاب یا چهارچوب است که مهندسان ایرانی این میلگرد خاص را با آن نامگذاری کرده‌اند. میلگرد رامکا که به آن پاشنه بتن نیز می‌گویند، در حقیقت میلگردی با ضخامت کم (۱۰ یا ۱۲ میلی‌متر) است که طی مراحل پایانی آرماتوربندی و پیش از قالب‌بندی بتن، دور میلگردهای تیر یا ستون نصب می‌شود. استفاده از رامکا، موجب حفظ فاصله بین میلگردها شده و در فرآیند بتن‌ریزی، تیر یا ستون را کاملاً بصورت هم راستا نگه می‌دارد.

نقش میلگرد رامکا در سازه

میلگرد رامکا نقشی حیاتی در سازه‌های بتنی دارد؛ چرا که مهندسان و مجریان پروژه‌های ساختمانی، تنها با کمک این میلگرد می‌توانند فرآیند آرماتوربندی را بصورت دقیق اجرا کنند. میلگرد رامکا در مواردی همچون قالب‌بندی یا نگه‌داشتن بتن در محدوده مشخص، ایجاد فاصله و حاشیه دقیق بین بتن و قالب، جلوگیری از فرار شیره بتن و ایجاد سطح صاف برای قالب‌گذاری ستون‌ها، نقش مؤثر دارد؛ به همین جهت در اغلب پروژه‌های ساختمانی مورد استفاده قرار می‌گیرد.

تفاوت میلگرد رامکا با سایر میلگردها

میلگرد رامکا در مقایسه با سایر میلگردهای مشابه، از وظایف و ویژگی‌های خاصی برخوردار است. این میلگرد از نظر عملکرد و شرایط اجرا هم دارای تفاوت‌هایی است که ساختمان‌سازان باید آن‌ها را مورد توجه قرار دهند. در جدول زیر، به مهم‌ترین وظایف میلگردهای طولی، خاموت، انتظار و همچنین وجوه تمایز آن‌ها با میلگرد رامکا پرداخته شده است.

انواع میلگرد رامکا

میلگردهای رامکا بر اساس جنس و مواد تشکیل دهنده خود، به چهار نوع مهم تقسیم‌بندی می‌شوند. انواع مختلف این میلگرد با توجه به نیازهای پروژه، طبق نظر مهندسان سازه انتخاب و تهیه می‌گردند. پرکاربردترین میلگردهای رامکا عبارت‌اند از:

1. میلگرد رامکا فولاد ضد زنگ: میلگردهای رامکا تولید شده با فولاد ضد زنگ، در برابر آسیب‌های بیرونی، کیفیت خود را حفظ نموده و در آرماتوربندی‌ها، عملکرد بهتری نشان می‌دهند. با توجه به ضخامت کم میلگردهای رامکا، استفاده از فولاد زنگ نزن برای پروژه‌های ساختمانی، تا حدودی مقرون به صرفه خواهد بود.
2. میلگرد رامکا فولاد کربنی: این میلگرد، رایج‌ترین نوع رامکا است که به آن میله سیاه نیز گفته می‌شود. میلگرد رامکا کربنی، با توجه به مقاومت و استحکام بالای خود، معمولاً در محیط‌های دارای رطوبت استفاده می‌شود؛ مقاومت بالای این میلگرد، به دلیل وجود کربن در ساختار شیمیایی آن است.
3. میلگرد رامکا روکش اپوکسی: رامکا اپوکسی، میلگردی است که با یک روکش رنگی و مقاوم در برابر خوردگی تولید می‌شود. این میلگرد، برای ساختمان‌هایی که در معرض گرما و نور شدید آفتاب هستند یا سازه‌هایی که با آب شور دریا تماس دارند، مناسب‌ترین گزینه است.
4. میلگرد رامکا تقویت کننده ورق فلز: این نوع میلگرد، با روکشی از ورق‌های فولادی تولید شده و معمولاً در پروژه‌های خاص به کار برده می‌شود. میلگرد رامکا ورق فلز، برای تقویت سقف و راه پله‌های سازه‌، نسبت به سایر میلگردها، گزینه بهتری است؛ چرا که علی‌رغم استحکام بالا، وزن بسیار کمی دارد.

نحوه اجرا و آرماتوربندی رامکا

اجرای میلگرد رامکا، معمولاً تحت نظارت مهندسان پروژه انجام می‌گیرد؛ اما سایر افراد نیز می‌توانند با دقت و توجه به نکات فنی، این میلگرد را در بخش‌های مختلف سازه به کار بگیرند. برای استفاده از میلگرد رامکا، ابتدا باید محل دقیق نصب آن در ستون یا تیر مشخص شود؛ سپس خم‌کاری و برش میلگرد انجام شده و در نهایت به اطراف میلگردهای طولی متصل شود. بعد از نصب میلگرد رامکا، باید آرماتوربندی و قالب‌بندی بتن، روی قاب رامکا اجرا شود تا ستون‌ها و تیرهای ساختمان، کاملاً هم راستا باشند.

موقعیت‌های متداول استفاده از میلگرد رامکا

همانطور که گفته شد، میلگرد رامکا برای حفظ و تثبیت ستون‌ها یا تیرهای بتنی مورد استفاده قرار می‌گیرد. این مقطع، عموماً در پایین ستون‌ها یا کف فونداسیون سازه نصب شده و تا آخر در آن موقعیت باقی می‌ماند. همچنین در برخی موارد، ممکن است میلگرد رامکا در اطراف بازشوهای دیوار (مانند قاب پنجره یا درب) و تیرهای عرضی یا برشی خاص نیز با هدف تقویت سازه، بکار گرفته شود؛ در این صورت، میلگردهای رامکا ضد زنگ و فولاد کربنی، مناسب‌تر خواهند بود.

مزایای استفاده از میلگرد رامکا

ساختمان‌سازان، میلگرد رامکا را به دلیل مزایای متعدد آن مورد استفاده قرار می‌دهند و معتقدند عدم بکارگیری این مقطع، برای ساختمان مشکلاتی ایجاد خواهد کرد. میلگرد رامکا، تأثیر زیادی بر افزایش دقت بتن‌ریزی و ساخت اسکلت‌ها دارد؛ استفاده از آن موجب صرفه‌جویی در مصرف بتن و جلوگیری از خراب شدن قالب، حین بتن‌ریزی می‌شود. میلگردهای رامکا، سطح مقطع بتن را یکنواخت نموده و در فرآیند آرماتوربندی، خطای انسانی را تا حد زیادی کاهش می‌دهند.

معایب یا اشتباهات رایج در اجرای رامکا

عدم استفاده از میلگرد رامکا یا اجرای اشتباه آن، ممکن است در پروژه خسارات زیادی به همراه داشته باشد. اگر قطر مناسبی برای این میلگرد انتخاب نشود یا اگر اتصالات آن محکم نباشد، پس از مدت کوتاهی موجب تخریب یا کج شدن ستون و تیرها می‌شود. در مراحل انتخاب، قرارگیری و نصب میلگرد رامکا، دقت زیادی لازم است تا اسکلت‌بندی و بتن‌ریزی ساختمان، دچار مشکلات جدی نشود.

نکات اجرایی کلیدی در استفاده از رامکا

اگر قصد دارید از میلگرد رامکا در پروژه خود استفاده کنید، توجه به چند نکته مهم، عملکرد این مقطع در سازه را بهبود می‌بخشد. 

پیش از هر اقدامی، سعی کنید نیازهای واقعی پروژه را شناسایی و بر اساس آن‌ها خرید خود را انجام دهید. مواردی همچون قطر میلگرد، محل دقیق استفاده، اتصال صحیح رامکا با شبکه میلگرد، حفظ کاور بتن، بررسی تراز بودن رامکا و عدم جابجایی میلگردها، جزء موارد مهمی هستند که باید تحت نظارت مهندسان، انتخاب و اجرا شوند.

قیمت میلگرد و عوامل موثر بر آن 

قیمت میلگرد رامکا، تا حد زیادی به جنس و نوع ساده یا آجدار بودن آن بستگی دارد؛ میلگرد رامکا ساده، به دلیل قیمت ارزان‌تر، معمولاً انتخاب اکثر ساختمان‌سازان برای تقویت ستون‌ها بوده است؛ اما میلگرد رامکا آجدار، از کیفیت و عملکرد بهتری برخوردار است. میلگردهای رامکا اپوکسی، ورق فلز و ضد زنگ هم، نسبت به میلگردهای کربنی، با قیمت بیشتری عرضه می‌شوند. البته عوامل مختلفی مانند قطر میلگرد، ابعاد، استانداردها و برند تولید کننده آن نیز بر قیمت میلگرد رامکا تأثیر گذارند.  طبیعتاً هزینه اجرای رامکا در یک پروژه، بیشتر به قیمت میلگرد در بازار و نوع استفاده از آن در سازه وابسته است.

جمع‌بندی و نتیجه‌گیری

میلگرد رامکا یکی از مقاطع فولادی خاص و پرکاربرد است که در اغلب ساختمان‌های بتنی مورد استفاده قرار می‌گیرد. این میلگرد، تأثیر قابل توجهی بر نگه‌داشتن یا قالب‌بندی بتن در محدوده مشخص، ایجاد فاصله و حاشیه دقیق بین بتن و قالب، جلوگیری از فرار شیره بتن و ایجاد سطح صاف برای قالب‌گذاری ستون‌ها دارد. رایج‌ترین انواع میلگرد رامکا، شامل فولاد ضد زنگ، فولاد کربنی، ورق فلز و رامکا اپوکسی است که هر کدام، ویژگی‌ها و کاربردهای خاصی دارند. برای اجرای این میلگرد در پروژه، لازم است حتماً با مهندسان سازه مشورت کنید تا برای آرماتوربندی و بتن‌ریزی ساختمان، مشکل جدی پیش نیاید.

پرسش‌های متداول درباره میلگرد رامکا: