10 مورد از عیوب ورق سیاه : از بررسی سطحی تا عیوب ساختاری
-
دسته بندی
-
تاریخ انتشار۱۴۰۴/۰۳/۲۵
-
تاریخ بروزرسانی۱۴۰۴/۰۳/۲۵
-
بازدید134
-
دیدگاه ها0 دیدگاه
ورق سیاه به عنوان یکی از پرکاربردترین محصولات فولادی، نقش مهمی در پروژه‌های صنعتی و عمرانی کشور دارد؛ به همین دلیل، کیفیت تولید آن بر عملکرد پروژه‌ها تأثیر کاملاً مستقیم خواهد داشت. از این رو، شناخت ایرادات و عیوب ورق سیاه برای خریداران و مصرف‌کنندگان این محصول، فوق‌العاده ضروری است. در این مقاله از آهن صد، انواع مشکلات رایج در ساختار و سطح ورق سیاه، به همراه روش‌های تشخیص و پیشگیری از آن‌ها، بررسی می‌شوند.
ورق سیاه و نحوه تولید آن
ورق سیاه جزء مقاطع اصلی و پایه در صنعت فولاد است که به دلیل عبور از فرآیند نورد با دمای بالا، به عنوان ورق گرم نیز شناخته می‌شود. در فرآیند نورد گرم، فولاد خام با دمای بسیار بالا تحت فشار قرار می‌گیرد تا به ضخامت مورد نظر ورق برسد. این روش تولید، موجب زبری و ناهمواری سطح ورق‌های سیاه شده و ساختار درونی آن‌ها را آسیب‌پذیر می‌کند. احتمالاً بسیاری از عیوب ورق سیاه، ریشه در همین مراحل ابتدایی تولید دارند.
انواع عیوب سطحی ورق سیاه
اکثر عیوب ورق سیاه، در ظاهر آن قابل مشاهده هستند و تأثیرات مستقیم روی کیفیت نهایی ورق خواهند داشت. در ادامه، به رایج‌ترین مشکلات سطحی ورق سیاه و عوامل ایجاد آن‌ها پرداخته می‌شود:
ترک‌های سطحی
ترک‌های سطحی که معمولاً در طول ورق یا قسمت لبه‌ها قابل مشاهده هستند، بر اثر انبساط و انقباض ناشی از تغییر دما یا نورد نامناسب هنگام تولید، ایجاد می‌شوند. وجود این ترک‌ها، می‌تواند منجر به کاهش مقاومت مکانیکی، شکستگی و ایجاد شکاف‌های عمیق‌تر در سطح ورق سیاه شود.
پوسته پوسته شدن (Scales)
در فرآیند نورد گرم، معمولاً سطح ورق به هوای بیرون واکنش نشان داده و اکسید آهن اتفاق می‌افتد؛ بطوری که پوسته‌های بسیار نازک و لطیف روی آن ایجاد می‌شود. با وجود این پوسته‌های پراکنده، فرآیند پوشش ورق سیاه با رنگ یا گالوانیزه، دچار مشکلات جدی خواهد شد.
موجدار شدن (Waviness)
وقتی که غلتک‌ها برای کاهش ضخامت ورق، فشار یکنواختی وارد نکنند یا اگر ورق سیاه، در مرحله خنک‌کاری تاب بردارد، سطح آن دچار موج و نوسان می‌شود؛ این اتفاق، شکل‌دهی ورق در مراحل بعد را سخت و پیچیده خواهد کرد. لازم به ذکر است که هنگام برشکاری ورق سیاه نیز، استفاده از تیغه نامناسب ممکن است اعوجاج(تاب برداشتن) ورق را در پی داشته باشد.
خط و خش‌های مکانیکی
خط و خش‌های ورق سیاه، معمولاً در مراحل انبارداری و جابجایی آن، به شکل‌های خطی و پنجه گربه‌ای ایجاد می‌شوند. وجود خراش‌های سطحی، کیفیت نهایی ورق را هم تحت تأثیر قرار داده و ممکن است هیچگاه قابل ترمیم نباشد.
لکه‌های اکسیدی و تغییر رنگ
وجود لکه‌های سیاه یا خاکستری، می‌تواند نشان‌دهنده تماس ورق با رطوبت و یا قرار گرفتن آن در محیط نامناسب باشد. این لکه‌ها نیز در اکثر مواقع، مانع پوشش‌دهی یا رنگ‌کاری مناسب ورق سیاه خواهند شد.
عیوب درونی و ساختاری ورق سیاه
بر خلاف عیوب سطحی که مشاهده آن‌ها با چشم قابل انجام است، عیوب درونی و ساختاری اکثراً در بافت داخلی ورق پنهان هستند. این دسته از عیوب، معمولاً در اثر کیفیت پایین مواد اولیه یا بروز خطاهایی در فرآیند تولید ورق سیاه ایجاد می‌شوند و تشخیص آن‌ها کار دشواری است. در ادامه، سه مورد از عیوب رایج ورق سیاه بررسی می‌شوند:
ناهمگونی ضخامت (تلرانس بالا)
تنظیم اشتباه غلطک‌ها در فرآیند نورد گرم، موجب تفاوت ضخامت در بخش‌های مختلف ورق سیاه می‌شود. این ناهماهنگی، برای کاربردهای دقیق مانند برش لیزر یا پانچ صنعتی، مشکل‌ساز خواهد بود.
حفره یا تخلخل در ساختار
حفره‌های ورق سیاه، به دلیل وجود حباب یا ناخالصی در شمش فولاد اولیه، ایجاد می‌شوند و ممکن است با چشم انسان قابل مشاهده نباشند. این عیب بزرگ، مقاومت مکانیکی ورق را کاهش داده و فرآیند جوشکاری آن را نیز سخت‌تر می‌کند.
لایه‌لایه شدن یا ترک‌های درونی
داخل ورق‌های تولیدشده با مواد بازیافتی یا بی‌کیفیت، ممکن است ترک‌های درونی و بصورت لایه‌لایه موجود باشد. این ترک‌ها، معمولاً هنگام برشکاری یا جوشکاری ورق سیاه نمایان شده و در عملکرد آن اختلال ایجاد می‌کنند.
عیوب ناشی از فرآیندهای بعد از تولید
حتی اگر ورق سیاه با کیفیت مناسبی تولید شود، باز هم ممکن است در مراحل بعد مانند انبارداری، حمل‌ونقل، برش و جوشکاری، دچار آسیب‌هایی شود. این نوع مشکلات، غالباً به دلیل عدم رعایت استانداردها و نکات فنی به وجود می‌آیند. موارد زیر، عیوبی هستند که پس از فرآیند تولید، برای ورق سیاه ایجاد می‌شوند.
لبه‌های ترک‌خورده
در حین برش یا پانچ ورق سیاه، احتمال دارد لبه‌های آن ترک خورده یا کج بشوند. این اتفاق، بیشتر برای ورق‌های نازک یا بی‌کیفیت رخ می‌دهد و ممکن است کاربری آن در پروژه را بطور کلی از بین ببرد. برای جلوگیری از این مشکل، بهتر است ورق‌های کاملاً صاف و با کیفیت را تهیه و استفاده کنید.
اعوجاج (تاب برداشتن)
هنگام برش لیزر و جوشکاری ورق سیاه، ممکن است به دلیل تنش‌های حرارتی یا عدم کنترل دستگاه، اعوجاج مکانیکی رخ دهد. کارشناسان معتقدند اعوجاج و تاب برداشتن ورق، فرآیند نصب یا مونتاژ آن در پروژه‌ها را دچار اختلال جدی می‌کند.
تأثیر عیوب ورق سیاه در مصارف صنعتی و ساختمانی
بطور کلی، عیوب موجود در ورق سیاه می‌توانند اقداماتی نظیر پوشش‌دهی، جوشکاری و برش ورق را مختل کرده و در نهایت منجر به افزایش ضایعات آن شوند. در سازه‌های ساختمانی هم، ایجاد ترک یا موج روی ورق، باعث ضعف استحکام سازه شده و حتی ممکن است خطرآفرین باشد. علاوه بر این‌ها، در صنایع دقیق و حساس مانند خودروسازی نیز، مشکلاتی همچون وجود خط و خش یا یکنواخت نبودن ضخامت ورق، می‌تواند موجب نارضایتی و برگشت کالا شود.
تاثیر عیوب ورق سیاه بر قیمت نهایی آن
اگر مصرف‌کنندگان ورق سیاه، پس از انجام خرید، متوجه عیوب و مشکلات آن شوند، باید هزینه‌های اضافی برای تعمیرات بپردازند و یا ورق خریداری شده را به‌کلی تعویض کنند. در صورتی که ورق خریداری شده، به هیچ وجه قابل استفاده نباشد، علاوه بر مبلغ پرداخت‌شده، هزینه‌های ثانویه مانند توقف تولید نیز به خریدار تحمیل می‌شود. بطور کلی اگر خریداران ورق سیاه در کیفیت محصول و انتخاب خود، دقت لازم را نداشته باشند، احتمالاً متضرر خواهند شد.
راه‌های شناسایی عیوب ورق سیاه
راحت‌ترین و ارزان‌ترین روش برای شناسایی ترک‌های سطحی، خراش، لکه و پوسته‌های ورق سیاه، بررسی چشمی است. اما تشخیص عیوب درونی، با این روش قابل انجام نیست و به تجهیزات خاصی نیاز دارد. برای مثال، میزان ناهمگونی ضخامت ورق را می‌توان با دستگاه‌های دیجیتالی سنجید؛ یا تست مایع نافذ (آلتراسونیک) برای شناسایی ترک‌ها و حفره‌های داخلی ورق سیاه گزینه مناسبی خواهد بود. امروزه تجهیزات بسیار پیشرفته‌ای برای تست و بررسی کیفیت ورق وجود دارند که بیشتر از چشم انسان قابل اعتماد هستند.
راهکارهای پیشگیری از خرید ورق معیوب
بهترین راه برای جلوگیری از خرید ورق سیاه معیوب یا بی‌کیفیت، رجوع به تأمین‌کنندگان معتبر و با سابقه در بازار است. همچنین دریافت گواهی کیفیت از کارخانه تولیدکننده نیز، می‌تواند تضمین مناسبی برای محصول باشد. علاوه بر این موارد، جهت اطمینان از سلامت ورق، می‌توان تاییدیه‌های کیفی، استانداردها و گزارشات کنترل کیفیت در کارخانه تولیدکننده را مورد بررسی قرار داد. توصیه می‌شود پیش از انجام بارگیری، حتماً ورق سیاه خریداری شده را مورد بازرسی چشمی قرار دهید تا احتمال بروز خطا کاهش یابد. بطور کلی تهیه ورق سیاه از برندهای شناخته‌شده‌ای مانند آهن صد، ریسک خرید ورق معیوب را به حداقل می‌رساند؛ در این مجموعه علاوه بر کیفیت و اصالت کالا، معمولاً قیمت ورق سیاه نیز منطقی‌تر خواهد بود.
جمع‌بندی و نتیجه‌گیری
عیوب رایج ورق سیاه شامل مشکلات سطحی نظیر انواع ترک، لکه، موج و پوسته است و عیوب ساختاری آن نیز مواردی از قبیل ناهمگونی ضخامت و حفره‌های درونی خواهد بود. وجود این عیوب می‌تواند منجر به کاهش کیفیت نهایی ورق، افزایش ضایعات و حتی خطرآفرینی برای پروژه‌های ساختمانی شود. از این رو، به خریداران، انبارداران و مهندسان کنترل کیفیت، توصیه می‌شود پیش از خرید و استفاده، ورق سیاه را بصورت دقیق بازرسی کرده و از سلامت آن کاملاً مطمئن شوند.
سؤالات متداول درباره عیوب ورق سیاه:
