میلگرد بستر چیست؟ نکات طلایی اجرا و مقایسه با سایر روش‌های تقویت دیوار

میلگرد بستر نوعی ساختار فولادی یا تقویت کننده فلزی است که نقش مهمی در افزایش ایمنی و دوام ساختمان‌ها ایفا می‌کند. این میلگرد از مفتول‌های فولادی، معمولا آجدار، ساخته شده و به‌صورت افقی در میان رج‌های دیوار قرار می‌گیرد تا مقاومت دیوارها را در برابر تنش‌ها و بارهای وارده به‌ویژه نیروهای جانبی، افزایش دهد. میلگرد بستر با توزیع یکنواخت تنش‌ها و بارها، از ایجاد ترک‌های سازه‌ای جلوگیری می‌کند. میلگرد بستر در دو نوع خرپایی و نردبانی تولید شده و با قیمتی مقرون به صرفه به بازار عرضه می‌شود. در ادامه این مقاله از آهن صد، ویژگی‌ها، انواع، مزایا و کاربردهای میلگرد بستر به طور کامل مورد بررسی قرار می‌گیرند. 

میلگرد بستر چیست؟

میلگرد بستر یکی از مصالح ساختمانی فولادی پرکاربرد است که از مفتول‌های فولادی، معمولا آجدار، با ضخامت 4 میلی‌متر و طول حداکثر 3 متر ساخته می‌شود. این محصول از جنس فولاد و پوشش گالوانیزه تولید شده و به صورت نردبانی یا زیگزاگی، به‌وسیله جوشکاری شکل می‌گیرد. میلگرد بستر به‌صورت افقی میان رج‌های دیوارهای آجری، بلوکی یا سفالی قرار می‌گیرد و با توزیع یکنواخت تنش‌ها، پایداری سازه را در برابر زلزله و بادهای شدید افزایش می‌دهد. پوشش ضد زنگ آن، مقاومت میلگرد را در برابر رطوبت افزایش می‌دهد و منجر به افزایش استحکام، دوام و چسبندگی در ساختار دیوارها می‌شود. این نوع میلگرد مطابق با استانداردهای بین‌المللی مانند ASTM A951، ACI 530/530.1 و EN 845-3 تولید شده و با استفاده از گیره‌ها و قلاب‌های مخصوص به سایر اجزای سازه متصل می‌شود.

انواع میلگرد بستر

میلگرد بستر را می‌توان بر اساس شکل ظاهری و جنس به دو دسته کلی تقسیم کرد که هرکدام ویژگی‌ها و کاربردهای خاص خود را دارند. در ادامه، انواع دسته‌بندی میلگرد بستر به طور کامل بررسی شده‌اند. 

انواع میلگرد بستر بر اساس ساختار

این محصول فولادی بر اساس ساختار و شکل ظاهری ، به دو نوع میلگرد بستر نردبانی و خرپایی تقسیم می‌شود. 

• میلگرد بستر نردبانی: در این نوع میلگرد بستر، دو مفتول فولادی به‌صورت موازی (افقی) توسط مفتول‌های عرضی به یکدیگر متصل شده‌اند و شکلی شبیه نردبان ایجاد می‌کنند. این نوع میلگرد معمولا از جنس فولاد گالوانیزه ساخته می‌شود و با استفاده از گیره و قلاب به دیوار متصل می‌گردد. مدل نردبانی به دلیل ساختاری که دارد به راحتی نصب می‌شود و از قیمت پایینی برخوردار است. میلگرد بستر نردبانی در افزایش مقاومت دیوار در برابر ترک‌خوردگی، و نیروهای برشی نقش مهمی ایفا می‌کند و بیشتر برای دیوارهایی با فشار کم یا سازه‌های غیرسازه‌ای مناسب است.

• میلگرد بستر خرپایی: در این نوع میلگرد بستر، دو مفتول فولادی به‌صورت موازی قرار دارند و یک مفتول دیگر به شکل زیگزاگی (طرح مثلثی) میان آن‌ها جوش داده می‌شود. این ساختار خرپایی باعث می‌شود تا نیروها و تنش‌های وارد بر دیوار به‌طور یکنواخت توزیع شده و از تمرکز تنش در یک نقطه جلوگیری شود. میلگرد خرپایی به دلیل طراحی مهندسی‌شده خود، پایداری و سختی بیشتری نسبت به نوع نردبانی دارد و گزینه‌ای ایده‌آل برای دیوارهایی است که در معرض نیروهای جانبی بالا مانند زلزله یا بادهای شدید قرار دارند.

انواع میلگرد بستر بر اساس جنس

 این تقویت‌کننده فلزی معمولا دارای جنس گالوانیزه یا استنلس استیل است. میلگرد بستر گالوانیزه معمولا دارای پوشش روی است و برای محیط‌های مرطوب مناسب است. میلگرد بستر استنلس استیل در برابر خوردگی و زنگ‌زدگی مقاوم است و برای محیط‌های خورنده و پروژه‌های ساحلی مورد استفاده قرار می‌گیرد. 

کاربرد میلگرد بستر در ساختمان‌سازی

همانطور که گفته شد، میلگرد بستر منجر به افزایش مقاومت و استحکام بیشتر سازه‌های ساختمانی می‌شود. به همین علت، این میلگرد در ساختمان سازی کاربرد فراوان دارد. مهم‌ترین کاربردهای میلگرد بستر در ساختمان‌سازی به شرح زیر است: 

• مقاوم سازی دیوارهای آجری، سفالی و بلوکی در برابر نیروهای جانبی
• افزایش مقاومت برشی و کششی دیوارها
• کاهش ترک‌های ناشی از نشست ساختمان
• کاربرد در دیوارهای پیرامونی، نماها و دیوارهای داخلی
• مقاوم‌سازی ساختمان‌های قدیمی و آسیب دیده 
• بهبود یکپارچگی و حفظ ثبات دیوارهای بلند
• مقاوم‌سازی دیوارهای جداره 

مزایای استفاده از میلگرد بستر

علاوه بر کاربردهای فراوان این محصول در ساختمان سازی، میلگرد بستر از مزایای زیادی نیز برخوردار است. مزایای استفاده از میلگرد بستر عبارتند از: 

• افزایش استحکام سازه‌ای: از مهم‌ترین مزایای این میلگرد، افزایش استحکام سازه‌ای است. میلگرد بستر با توزیع یکنواخت نیروهای برشی و کششی در دیوارها، دوام و استحکام دیوار را در برابر فشارهای جانبی مانند زلزله و بادهای شدید، افزایش می‌دهد و از ترک‌خوردگی و گسیختگی دیوارها جلوگیری می‌کند. 
• بهبود عملکرد در برابر زلزله: این نوع از میلگردها، به دلیل داشتن طراحی خاص، مقاومت دیوارهای سازه را در برابر نیروهای جانبی در مناطق زلزله خیز افزایش می‌دهد. همچنین، این محصول با توزیع مناسب بارها و نیروهای ناشی از زلزله، از بروز ترک‌های ناشی از زلزله جلوگیری می‌کند و منجر به یکپارچگی بیشتر سازه می‌شود. 
• سهولت در اجرا و کاهش هزینه‌های تعمیرات بعدی: از دیگر مزایای استفاده از میلگرد بستر، سهولت نصب و کاهش هزینه‌های تعمیرات است. این نوع میلگرد به راحتی نصب می‌شود و نیاز به دوغاب‌بندی ندارد؛ به همین دلیل هزینه‌های نیروی کار، نصب و اجرا کاهش پیدا می‌کند. همچنین، این میلگرد با جلوگیری از ترک‌خوردگی و آسیب‌خوردگی هزینه تعمیرات را کاهش می‌دهد. 
• سازگاری با انواع مصالح ساختمانی: میلگرد بستر به دلیل داشتن طراحی خاص و ویژگی‌های فنی برای انواع مصالح ساختمانی مناسب است و به عنوان یک تقویت‌کننده دیوار کیفیت بالا است.

نحوه اجرای میلگرد بستر

از آنجا که میلگرد بستر در ایمن‌سازی و افزایش مقاومت ساخت‌وساز کاربرد دارد، نصب و اجرای آن نیازمند دقت بالا و رعایت برخی اصول است.  در ادامه مراحل اجرای میلگرد بستر توضیح داده می‌شود:

1. در ابتدا، باید محل قرارگیری میلگرد بستر و نوع آن بر اساس پروژه مشخص شود. همچنین، قبل از شروع به نصب، باید کیفیت آجر یا بلوک و مناسب‌بودن بستر دیوار برای اجرا بررسی شود.
2. در زمان اجرای میلگرد بستر، رعایت فاصله‌گذاری استاندارد نیز از اهمیت بالایی برخوردار است. بر اساس آیین‌نامه ساخت‌وساز، میلگرد بستر معمولا هر سه تا پنج رج دیوارچینی (معادل حدود 40 سانتی‌متر ارتفاع دیوار) در میان لایه‌های ملات نصب شود. در برخی از پروژه‌ها که نیاز به ایمنی و مقاومت بیشتر است، این فاصله می‌تواند کمتر شود. 
3. پس از مشخص شدن فواصل قرارگیری، میلگرد بستر باید در وسط لایه ملات قرار گیرد تا بهترین عملکرد را در برابر نیروهای کششی و فشاری داشته باشد همچنین، برای تثبیت موقعیت صحیح میلگردها، از مقاطع نگهدارنده مانند بست‌های سیمی استفاده می‌شود.
4. برش میلگرد بستر باید با ابزار مناسب، مانند قیچی میلگردبر یا دستگاه برش مخصوص، به طول مورد نیاز بریده شود. خم‌کاری میلگردها نیز در محل‌هایی مانند گوشه‌های دیوار (نقاط اتصال دیوارهای متقاطع) باید با شعاع مناسب انجام شودتا از ایجاد ترک یا شکست در مفتول جلوگیری گردد؛ خم‌های تیز می‌توانند مقاومت فولاد را به‌شدت کاهش دهند و باید از آن‌ها اجتناب شود.

نکات مهم در انتخاب و خرید میلگرد بستر

انتخاب و خرید میلگرد بستر از مراحل حساس در پروژه‌های ساختمانی است که نیاز است تا به برخی از نکات مهم توجه داشت. مهم‌ترین نکات در انتخاب و خرید این میلگرد شامل موارد زیر می‌شود: 

• انتخاب ضخامت و قطر مناسب بر اساس نوع پروژه: میلگرد بستر در می‌تواند ضخامت‌های مختلف تولید شود که انتخاب صحیح آن باید بر اساس نوع سازه، ارتفاع دیوار و نوع مصالح (بلوک یا آجر) انجام گیرد. به عنوان مثال، برای دیوارهای سبک یا کم ارتفاع از میلگرد بستر نردبانی با قطر کم استفاده می‌شود. 
• نوع پوشش ضد زنگ: از دیگر نکات مهم در هنگام خرید میلگرد بستر، توجه به نوع پوشش است. باید پوششی مناسب با پروژه خود انتخاب کنید. میلگرد بستر دارای پوشش‌های مختلف گالوانیزه و ضد زنگ است که برای پروژه حساس، استفاده از میلگرد بستر با پوشش ضد زنگ گزینه مناسب‌تر است. 
• برندهای معتبر در بازار ایران: انتخاب برند نیز از اهمیت بالایی برخوردار است؛ زیرا برند تولیدکننده می‌تواند تاثیر مستقیمی بر کیفیت و کارایی محصول داشته باشد. برندهای معتبر از مواد اولیه با کیفیت استفاده می‌کنند و محصولاتی مطابق بر استانداردهای بین‌المللی تولید می‌کنند. 
• قیمت‌گذاری و عوامل مؤثر بر قیمت: از دیگر نکات مهم انتخاب و خرید میلگرد بستر، توجه به قیمت آن است. قیمت میلگرد بستر تحت تاثیر عواملی نظیر ضخامت، نوع پوشش، برند تولیدکننده و نوسانات بازار آهن قرار دارد. همچنین، با توجه به اینکه میلگرد بستر از میلگرد آجدار تولید می‌شود، بررسی قیمت روز میلگرد آجدار نیز برای برآورد هزینه نهایی ضروری است. برای اطلاع از قیمت روز میلگرد آجدار که در تولید میلگرد بستر به‌کار می‌رود، می‌توانید به صفحه قیمت میلگرد آجدار در سایت آهن صد مراجعه کنید. در این صفحه، قیمت‌ها به‌صورت لحظه‌ای و بر اساس فاکتورهایی مانند سایز میلگرد، طول شاخه‌ها، آنالیز فولاد و کارخانه تولیدکننده ارائه شده‌اند.

مقایسه میلگرد بستر با روش‌های سنتی تقویت دیوار

همانطور که اشاره شد، میلگرد بستر در ساختمان‌سازی برای افزایش استقامت و تقویت دیوارها در برابر ترک‌خوردگی و نیروهای تنشی به‌ویژه نیروهای جانبی مانند زلزله و باد مورد استفاده قرار می‌گیرد. با این حال، روش‌های دیگری از جمله مش جوش‌خورده و وال‌پست نیز برای تقویت دیوارها استفاده می‌شوند.میلگرد بستر نسبت به روش‌های سنتی عملکرد بهتری در تقویت دیوارها دارد؛ زیرا این میلگرد باعث توزیع یکنواخت تنش و بارهای وارده ناشی از زلزله و باد می‌شود.

اما روش‌های سنتی مانند مش جوش‌خورده و وال‌پست هزینه و وزن بالاتری دارند و ممکن است برای پروژه‌های مدرن و منطقه‌های زلزله‌خیز انتخاب مناسبی نباشند. در جدول زیر، مقایسه‌ای کامل از این روش‌ها با روش‌های سنتی آورده شده است.

نتیجه‌گیری

میلگرد بستر نوعی ساختار فولادی یا تقویت‌کننده فلزی است که نقش موثری در مقاوم‌سازی سازه‌ها ایفا می‌کند. این میلگرد با پایداری و استحکام بالایی که دارد، مقاومت کششی و برشی دیوارها را افزایش می‌دهد. همچنین، به بهترین شکل ممکن بارها و تنش‌های وارده به دیوار را به صورت یکنواخت توزیع می‌کند. به خریداران و پیمانکاران توصیه می‌شود قبل از خرید شناخت کاملی از ویژگی‌ها، کاربردها و انواع آن داشته باشند تا به بهترین شکل استحکام سازه‌ای را افزایش دهند.

سوالات متداول میلگرد بستر: