بازار فولاد زیر سایه جنگ؛ بررسی تاثیر جنگ ایران و اسرائیل بر قیمت‌ها

در روز 23 خرداد سال 1404، یه بار دیگه منطقه غرب آسیا شاهد تنش‌های نظامی بین ایران و اسرائیل بود، نه در حد تهدید و شاخ‌وشونه کشیدن، بلکه با حملات واقعی و مستقیم. ایران و اسرائیل پا به جنگی پرریسک گذاشتند که خیلی از معاملات سیاسی و اقتصادی رو بهم ریخته. جنگی که فقط محدود به مرزها نیست و پای انرژی، نفت، گاز و فولاد هم ممکنه به میان بیاد.

توی همین یکی دو روز گذشته، یه دنیا اتفاق افتاد، حمله اسرائیل به چند نقطه حساس ایران از جمله تاسیسات هسته‌ای و گازی، جواب موشکی ایران با پهپاد و بالستیک، تهدید جدی بستن تنگه هرمز، افزایش 10 درصدی قیمت نفت، دلاری که بالا رفت و بورس؟… سه روز کامل تعطیل شد!

اما سوال اصلی اینه:  این وضعیت چه بلایی سر بازار فولاد ایران، منطقه و جهان میاره؟

مروری کوتاه بر زمینه‌ی درگیری‌های ایران و اسرائیل

همه چیز از حملات هوایی سنگین شروع شد، رژیم صهیونیستی با چند جنگنده و ریزپرنده مراکز حساس و نظامی ایران را هدف قرار داد. در جریان این حملات، چند نفر از فرماندهان، دانشمندان هسته‌ای و نظامیان ایران به شهادت رسیدند. بعد از چند ساعت ایران هم در پاسخ به این اقدام تجاوزکارانه، با شلیک حدود 150 موشک و پهپاد، مراکز نظامی مهمی را در تل‌آویو و حیفا هدف قرار داد که بخشی از این موشک‌ها به اهداف تعیین‌شده برخورد کردند. هم زمان با این حملات، سپاه پاسداران اعلام کرد، اگر رژیم صهیونیستی ادامه بدهد تنگه هرمز، جایی که روزانه کلی بشکه نفت و مواد اولیه صنعتی ازش عبور میکنه رو به طور کامل میبنده که این تهدید باعث شد، قیمت نفت به‌سرعت بالا بره. با بالا رفتن قیمت نفت و انرژی، هزینه تولید آهن و فولاد که به‌شدت انرژی‌بر هستند، بالا میره. همچنین، این افزایش هزینه بلافاصله به صنایع پایین‌دستی و ساخت‌وساز سرایت میکنه و فشار مستقیم‌تری به مصرف‌کنندگان وارد میکنه.

میشه گفت صدای این درگیری‌ها و انفجارها فقط توی آسمان این دوتا کشور نپیچیده و اثراتش خیلی سریع به بازار بورس، نفت، سبد خرید مردم و حتی زندگی روزمره هم رسیده. از طرف دیگه، کشورهای غربی هم سریع موضع گرفتن و زمزمه‌هایی از تحریم‌های جدید علیه ایران رو بلند کردن که این میتونه فشارهای اقتصادی رو دو برابر کنه. مثل همیشه بازارهای جهانی هم بیکار ننشستن؛ قیمت نفت و طلا اوج گرفت و  قیمت فلزات صنعتی توی جهان هم دچار نوسان شد. داخل ایران هم اوضاع جالب نبود، بازار سرمایه یعنی بورس به مدت سه روز تعطیل شد! یه جورایی بازار از ترس سقوط بیشتر دکمه توقف خودشو زد.

بازار فولاد در چند روز گذشته چه روالی را طی کرد؟

تا پیش از شروع حملات، بازار روال عادی و نسبتا ثابتی رو طی می‌کرد؛ معاملات در بازار به صورت عادی انجام می‌شده و بورس کالا عرضه داشته. اما از جمعه که حملات شروع شد همه‌چی به سرعت تغییر کرد. دو سه روز اول که تعطیل رسمی بوده، بازار عملا واکنشی نشون نداد؛ چون هم خبری از معاملات نبود، هم همه منتظر بودن ببینن اوضاع به کجا می‌رسه. با شروع روز کاری هم عملا اتفاق خاصی نیفتاده و اکثر فعالان بازار ترجیح دادن نه خریدی انجام بدن نه فروشی داشته باشن؛ قیمت رسمی هم در بازار اعلام نشد. به عبارت دیگه، بازار بسته نبود؛ اما عملا در حالت قفل‌شده قرار گرفته، نه فروشنده راضی به فروشه، نه خریدار حاضر به ریسک. در حال حاضر، نبض بازار روی اخبار سیاسی و نظامی تنظیم شده و هرگونه تغییر در فضای ژئوپلتیک، می‌تونه به‌سرعت جهت بازار رو عوض کنه.

تاثیر مستقیم جنگ بر بازار داخلی فولاد ایران

تو این اوضاع، بازار فولاد وسط میدون جنگ قرار گرفته؛ تاثیر مستقیم این جنگ روی عرضه، تقاضا و قیمت‌ها به طور مستقیم دیده میشه. 

1. عرضه: وقتی جنگ آغاز میشه، اولین جایی که ضربه می‌خوره، زنجیره تامین و عرضه است. هیچ‌چیز نمیتونه مثل قطعی برق و انرژی، تولید فولاد رو این‌قدر تحت تاثیر قرار بده. وقتی برق و گاز طبیعی تو خطر باشه و کم بشه، عملا کارخانه‌ها و واحدهای تولیدی نمیتونن تولید کنند و ادامه بدن. از طرف دیگه، یسری مواد اولیه مثل الکترود گرافیتی و قراضه که مواد اولیه تولید فولاد هستن، وارداتیه که با این روند، واردات هم با مشکل مواجه میشه. حمل‌ونقل و صادرات هم یکی دیگه از مواردی هست که تحت تاثیر جنگ با مشکل روبه‌رو میشن، یعنی یه جورایی با این وضعیت صادرات تا یه مدتی کاهش شدیدی پیدا میکنه. البته ناگفته نماند که حملات نظامی می‌تونه آسیب خیلی جدی به مراکز فولادی بزنه، یعنی ممکنه با یکی از این حملات هوایی یه قسمت از یه مرکز تولیدی نابود بشه. 
2. تقاضا: یکی دیگه از چیزایی که به شدت تحت تاثیر این جنگ قرار می‌گیره، تقاضا هست. خیلی از پروژه‌های عمرانی و ساخت‌وساز توی مناطق پرتنش متوقف شدند و منتظرن ببینن اوضاع چطور جلو میره. سرمایه‌گذاری توی پروژه‌های بزرگ عمرانی و ساختمانی هم به دلیل بی ثباتی سیاسی کاهش پیدا کرده و کسی نمیخواد ریسک کنه و سرمایه‌گذاری بلند مدت داشته باشه. همه اینا باعث شده تقاضا برای مواد اولیه و پروژه‌های عمرانی افت پیدا کنه.
3. قیمت‌ها: قیمت‌ها توی بازار فولاد، با این اوضاع نوسانی‌تر از همیشه میشن. بورس کالا به دلیل تنش زیاد به مدت سه روز بسته شد که این یعنی قیمت‌گذاری‌ها به تعویق میفته و بازار آزاد با نوسانات شدید دست‌وپنجه نرم می‌کند. نوسانات قیمت دلار و ارز هم که تاثیرگذاری زیادی روی این بازار داره، فعلا داره میره بالا و مهم‌تر اینکه چون بخش زیادی از تولید فولاد به مواد اولیه وارداتی بستگی داره، این افزایش قیمت دلار در کنار نوسانات بازار جهانی، فشار بیشتری به تولیدکنندگان وارد کرده. از طرف دیگه، افزایش ناگهانی قیمت نفت هم به طور مستقیم بر بازار فولاد تاثیر داشته و قیمت‌ها را افزایش داده. 

تاثیر منطقه‌ای و بین‌المللی بازار فولاد

بازارهای منطقه‌ای که از صادرات فولاد ایران تامین می‌شدند، مثل عراق و افغانستان، الان خریدشون رو متوقف کردن؛ یعنی یه جورایی صادرات به کشورهای همسایه یا مختل شده یا با ریسک بالا انجام میشه. سرمایه‌گذارهای خارجی هم فعلا عقب کشیدن. توی بازار جهانی هم هرچند فولاد هنوز نپریده بالا، ولی همه چشمشون به اینه که عرضه از منطقه کم بشه و قیمتا یه‌دفعه بره بالا.

سناریوهای پیش‌رو بازار آهن و فولاد

در کل توی این اوضاع میشه دو تا سناریو رو در نظر گرفت:

• سناریوی تداوم جنگ: در صورتی که جنگ تداوم داشته باشه، بازار با افزایش قیمت شدیدی روبه‌رو میشه که دلیلش هم خیلی مشخصه: اختلال توی تامین انرژی، بسته شدن مسیرهای صادراتی و کمبود عرضه. پروژه‌های عمرانی و ساختمانی که حالا رکودن، کاملا متوقف میشن. خریدارها عقب می‌کشن و بازار وارد یه رکود عمیقی میشه. علاوه بر این، اختلال گسترده در صادرات فولاد و مواد اولیه مخصوصا در بنادر جنوب کشور (مثل بندرعباس و عسلویه) که مسیرهای کلیدی صادرات به وجود میاد.
• سناریوی آتش بس: اگر آتش بس اعلام بشه، بازار به یه ثبات نسبی میرسه. تقاضا کم‌کم برمی‌گرده و قیمت‌ها یه اصلاح جزئی دارن. البته این بازگشت فوری و کامل نخواهد بود، چون اثر روانی ماجرا همچنان باقی می‌مونه. اما حداقل، جو بی‌ثباتی فعلی جای خودش رو به یک روند قابل پیش‌بینی‌تر می‌ده.

اما دولت هم نقش مهمی توی این بازی داره؛ کنترل نرخ ارز، تامین انرژی و ایجاد تسهیلات صادرات امن از مهم‌ترین وظایف دولت محسوب می‌شن. مجموع این اقدامات به ریکاوری سریع‌تر بازار کمک می‌کنه. 

در نهایت باید گفت …

این روزا بازار فولاد بیشتر تحت تاثیر سیاست‌ها و شرایط حساس کشور قرار گرفته و نسبت به تحولات ژئوپلیتیک حساس شده و درگیری‌های نظامی میتونه کل زنجیره تامین و مصرف مواد اولیه رو به خطر بندازه. یه جورایی، امنیت اقتصادی بازار فلزات و مواد اولیه بدون ثبات نسبی ممکن نیست.