لوله گالوانیزه چیست؟

از گذشته تاکنون، لوله‌ها به عنوان یکی از اجزای اصلی سیستم‌های لوله‌کشی در ساختمان‌ها و تاسیسات مختلف استفاده شده‌اند و محافظت از آن‌ها در برابر عوامل محیطی و خوردگی امری ضروری است. یکی از بهترین راه‌ها برای افزایش طول عمر و مقاومت لوله‌ها در برابر زنگ‌زدگی و پوسیدگی، گالوانیزه کردن آنها است. لوله‌های گالوانیزه که با پوشش فلز روی پوشیده شده‌اند، در صنایع مختلفی مانند ساختمان‌سازی، انتقال آب و گاز، و پروژه‌های زیرساختی کاربرد گسترده‌ای پیدا کرده‌اند. در ادامه به معرفی انواع لوله‌های گالوانیزه، مزایا و معایب آن‌ها و کاربردهای متنوع‌شان می‌پردازیم تا درکی جامع از این محصول پرکاربرد فراهم شود.

لوله گالوانیزه چیست؟

لوله‌های گالوانیزه، لوله‌هایی از جنس فولاد هستند که با پوشش فلز روی (گالوانیزه) پوشانده می‌شوند تا در برابر خوردگی، زنگ‌زدگی و فرسایش مقاومت کنند. این لوله‌ها معمولاً از فولاد نرم یا آهن سفید ساخته می‌شوند و هرچند ممکن است به مرور زمان به دلیل تجمع رسوبات و مواد معدنی دچار گرفتگی شوند، اما پوشش روی به شکل قابل توجهی عمر مفید آن‌ها را افزایش می‌دهد. لوله‌های گالوانیزه در محیط‌های خورنده مانند مناطق مرطوب یا مکان‌هایی که با مواد شیمیایی سروکار دارند، عملکرد مطلوبی دارند. همین ویژگی‌ها این لوله‌ها را به یکی از بهترین و مقرون‌به‌صرفه‌ترین گزینه‌ها برای استفاده در سیستم‌های آب‌رسانی و انتقال مایعات تبدیل کرده است.

چرا لوله را گالوانیزه می‌کنند؟

بیشتر لوله‌های فولادی دارای ترکیبات کربن و آهن هستند؛ به همین دلیل در مواجه با مواد خورنده و رطوبت، مستعد زنگ‌زدگی می‌شوند و طول عمرشان کاهش می‌یابد. با توجه به اینکه این لوله‌ها در بسیاری از صنایع کاربرد دارند، کاهش طول عمر آن‌ها می‌تواند باعث کاهش بهره‌وری پروژه‌های مرتبط شود. برای رفع این مشکل، لوله‌ها را گالوانیزه می‌کنند. در فرآیند گالوانیزه کردن، لوله‌ها با پوشش روی پوشانده می‌شوند که باعث افزایش عمر مفید لوله و کاهش احتمال زنگ‌زدگی در محیط‌های مرطوب می‌شود.

نحوه تولید لوله گالوانیزه

برای تولید لوله‌های گالوانیزه، ابتدا ورق‌های فولادی یا آهنی با دقت به اندازه‌ی قطر و ضخامت مورد نیاز برش داده می‌شوند. سپس این ورق‌ها از غلتک‌ها عبور داده شده و به شکل استوانه‌ای خم می‌شوند. لبه‌های ورق‌های خم‌شده از طریق جوشکاری به یکدیگر متصل می‌شوند تا ساختار لوله یکپارچه شود. در نهایت، این لوله‌ها برای افزایش مقاومت در برابر خوردگی وارد مرحله گالوانیزاسیون می‌شوند که می‌تواند به یکی از دو روش گالوانیزه گرم یا سرد صورت گیرد.

روش تولید گالوانیزه گرم

در این روش، لوله‌ها به یک وان حاوی روی مذاب با دمای بالا (حدود ۴۵۰ درجه سانتی‌گراد) وارد می‌شوند. این غوطه‌وری باعث می‌شود که یک پوشش ضخیم از روی به سطح لوله چسبیده و محافظت بسیار قوی‌تری در برابر عوامل محیطی ایجاد کند. در این فرآیند، واکنش شیمیایی بین فلز روی و فولاد، یک پیوند پایدار و مقاوم را تشکیل می‌دهد. به دلیل پایداری بالای پوشش ایجاد شده، بیشتر برای محیط‌های صنعتی و خورنده مناسب است.

روش تولید گالوانیزه سرد

در روش گالوانیزه سرد، لوله‌ها به‌جای غوطه‌وری در روی مذاب، در محلولی از نمک‌های روی قرار گرفته و از طریق فرآیند الکترولیتی، لایه‌ای نازک از روی به سطح آن‌ها اضافه می‌شود. این پوشش فیزیکی روی نسبت به روش گرم، نازک‌تر است و بیشتر در محیط‌های کم‌خطر و کاربردهای عمومی استفاده می‌شود. هرچند پوشش ایجاد شده در این روش، عمر کوتاه‌تری نسبت به گالوانیزه گرم دارد، اما به دلیل فرآیند ساده‌تر و هزینه‌ی کمتر، برای برخی کاربردها گزینه‌ای اقتصادی‌تر به‌شمار می‌آید.

این دو روش با توجه به کاربرد و نیاز مشتری انتخاب می‌شوند و هر کدام مزایا و معایب خود را دارند.

کارخانه های تولیدکننده لوله گالوانیزه در ایران

تولید لوله‌های گالوانیزه در ایران با بهره‌گیری از فناوری‌های پیشرفته در حال رشد است و توانسته است نیازهای داخلی و بازارهای صادراتی را تامین کند. برخی از مهم‌ترین کارخانه‌ها عبارتند از:

• شرکت تولید لوله و پروفیل سپنتا
• گروه صنعتی درپاد تبریز
• گروه صنعتی تولیدی سپاهان
• کارخانه لوله و پروفیل ساوه
• نورد و لوله سمنان
• شرکت نورد و لوله اهواز

بهترین کارخانه های تولید کننده لوله گالوانیزه

بهترین‌ کارخانه‌های تولید کننده لوله گالوانیزه را بشناسید، تا بر اساس نیاز پروژه خود بهترین انتخاب را داشته باشید.

بررسی انواع لوله گالوانیزه

لوله‌های گالوانیزه براساس وزن، روش تولید و نوع فلز به سه دسته تقسیم می‌شوند. در ادامه هریک از آنها را توضیح می‌دهیم.

لوله گالوانیزه براساس وزن

لوله‌های گالوانیزه بسته به وزنی که دارند به سه دسته سبک، متوسط و سنگین تقسیم‌بندی می‌شوند. لوله‌های گالوانیزه سبک با ضخامت کم و قیمت مقرون به صرفه تولید می‌شوند و در ساخت سازه‌های فلزی مانند دوچرخه کاربرد دارند. این لوله‌ها دارای کیفیت سطحی عالی و قابلیت جوشکاری آسان هستند. لوله‌های گالوانیزه متوسط وزن بیشتری دارند و استحکام و دوام بیشتری ارائه می‌دهند؛ به همین دلیل در صنایع مختلف، به ویژه در سازه‌های فلزی، محبوب‌اند. لوله‌های گالوانیزه سنگین از ورق سیاه تولید می‌شوند و برای پروژه‌های عمرانی مناسب هستند. این لوله‌ها به دلیل ضخامت و استحکام بالا، در شرایط دشوار محیطی عملکرد خوبی از خود نشان می‌دهند.

لوله گالوانیزه براساس روش تولید

دو روش کلی برای تولید لوله‌های گالوانیزه وجود دارد: گالوانیزه گرم و گالوانیزه سرد. لوله‌های گالوانیزه گرم با غوطه‌وری در روی مذاب تولید می‌شوند و پوشش ضخیم و مقاومی ارائه می‌دهند که آن‌ها را برای محیط‌های صنعتی و خورنده مناسب می‌سازد. در مقابل، لوله‌های گالوانیزه سرد از طریق روش الکترولیتی و با افزودن پوشش نازک روی تولید می‌شوند و بیشتر در کاربردهای عمومی و کم‌خطر استفاده می‌شوند. انتخاب بین این دو نوع لوله بستگی به نیازها و شرایط محیطی پروژه دارد.

لوله گالوانیزه براساس نوع فلز

لوله‌های گالوانیزه براساس نوع فلز به کار رفته در ساخت، به دو دسته تقسیم می‌شوند: لوله گالوانیزه فولادی و آهنی. لوله‌های گالوانیزه فولادی از کربن(فولاد کربنی) ساخته شده و به واسطه پوشش روی در برابر زنگ‌زدگی و خوردگی محافظت می‌شوند. از سوی دیگر، لوله‌های گالوانیزه آهنی معمولاً از آهن سفید تولید می‌شوند و در برابر خوردگی نیز حفاظت می‌شوند. اگرچه دوام و مقاومت این لوله‌ها نسبت به لوله‌های فولادی گالوانیزه کمتر است، اما برای پروژه‌های کم‌خطر و کاربردهای خاص مناسب خواهند بود.

تفاوت لوله های گالوانیزه سرد و گرم

لوله گالوانیزه سرد و گرم از لحاظ‌های مختلفی با یکدیگر تفاوت دارند که مهم‌ترین آن‌ها در میزان دوام و طول عمر پوشش روی لوله‌ها است. در روش گالوانیزه گرم، لوله به دمای بالایی رسانده می‌شود و لایه روی به‌طور شیمیایی به سطح لوله متصل می‌شود. این روش باعث می‌شود پوشش روی به صورت مقاوم‌تری به سطح لوله چسبیده و در برابر خوردگی و عوامل محیطی دوام بیشتری داشته باشد. در مقابل، در گالوانیزه سرد، پوشش روی به صورت فیزیکی و در دمای پایین‌تر روی سطح لوله اعمال می‌شود.

این روش باعث می‌شود که لایه روی به‌طور عمقی به سطح لوله نچسبد و در نتیجه مقاومت و طول عمر لوله نسبت به گالوانیزه گرم کمتر باشد. این تفاوت در فرآیند تولید، همچنین بر قیمت لوله گالوانیزه تأثیر می‌گذارد. به‌طور کلی، قیمت لوله گالوانیزه گرم به دلیل دوام و کیفیت بالاتر، معمولاً بیشتر از قیمت لوله گالوانیزه سرد است.

ویژگی های لوله گالوانیزه

لوله‌های گالوانیزه، طولی حدود 6 متر و قطر متغیر بین 1 تا 8 اینچ دارند. مهمترین ویژگی‌های لوله‌های گالوانیزه که آن‌ها را به گزینه‌ای محبوب برای کاربردهای گوناگون تبدیل کرده‌اند، عبارتند از:

• مقاومت در برابر خوردگی و زنگ‌زدگی: پوشش روی، لوله‌های گالوانیزه را در برابر رطوبت و مواد خورنده محافظت می‌کند، و به دلیل ایجاد یک لایه محافظ بر سطح لوله، از زنگ‌زدگی جلوگیری می‌کند.
• استحکام بالا: ترکیب آهن و لایه روی، استحکام بالایی به این لوله‌ها می‌بخشد و باعث می‌شود در برابر فشار و ضربه‌های مکانیکی مقاومت خوبی داشته باشند.
• قابلیت بازیافت: لوله‌های گالوانیزه، علاوه بر عمر طولانی، به راحتی قابل بازیافت هستند و از نظر محیط زیست مقرون‌به‌صرفه می‌باشند.
• عمر بالا: با توجه به مقاومت بالا در برابر خوردگی، لوله‌های گالوانیزه دارای عمر طولانی‌تری نسبت به لوله‌های معمولی هستند، که به ویژه در کاربردهای خارجی و صنعتی به کاهش هزینه‌های تعمیر و نگهداری کمک می‌کند.

این ویژگی‌ها، لوله گالوانیزه را به گزینه‌ای مناسب برای انتقال آب، گاز، نفت و همچنین به‌کارگیری در ساختارهای فلزی در محیط‌های مرطوب تبدیل کرده است.

استاندارد لوله‌های گالوانیزه

لوله‌های گالوانیزه معمولاً براساس استانداردهای بین‌المللی تولید و ارزیابی می‌شوند تا کیفیت و دوام آن‌ها در محیط‌های مختلف تضمین شود. از جمله مهم‌ترین استانداردها در این زمینه می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

1. استاندارد ASTM A53: این استاندارد مربوط به لوله‌های فولادی گالوانیزه است که در سیستم‌های تحت فشار و برای انتقال سیالات به کار می‌روند. استاندارد ASTM A53 بر کیفیت مواد و مقاومت پوشش روی در برابر خوردگی تمرکز دارد.
2. استاندارد ASTM A123: براساس این استاندارد چگالی، ضخامت و ویژگی‌های لوله گالوانیزه تعیین می‌شود.
3. استاندارد ISO 1461: این استاندارد بین‌المللی برای تعیین کیفیت پوشش گالوانیزه و کنترل آن وضع شده است. همچنین دوام پوشش در برابر خوردگی را ارزیابی می‌کند.
4. DIN EN 10240: براساس این استاندارد اروپایی، مقاومت لوله‌های گالوانیزه در برابر شرایط محیطی ارزیابی و تضمین می‌شود.

وزن لوله گالوانیزه و محاسبه آن

یکی از عوامل تاثیر گذار بر قیمت لوله گالوانیزه وزن آن است که معمولا این لوله‌ها در قطر 1، 1.2 و 3.4 اینچی تولید می‌شوند که این اندازه‌ها بیشترین کاربرد را در صنایع مختلف دارند. وزن این لوله‌ها براساس ضخامت‌های متفاوتی که دارند متغیر است که برای محاسبه وزن لوله گالوانیزه از فرمول زیر استفاده می‌شود:

وزن لوله گالوانیزه=چگالی فولاد×طول لوله×ضخامت دیواره لوله×( ضخامت دیواره لوله – قطر خارجی لوله)×3.14

وزن لوله گالوانیزه = π × (Do​−t) × t × L × ρ

که در آن:

• ​Do = قطر خارجی لوله (بر حسب متر)
• T = ضخامت دیواره لوله (بر حسب متر)
• L = طول لوله (بر حسب متر)
• ρ = چگالی فولاد (بر حسب کیلوگرم بر متر مکعب، معمولاً 7850 کیلوگرم/متر مکعب برای فولاد)

با استفاده از این فرمول و اطلاعات دقیق در مورد لوله، می‌توانید به راحتی وزن لوله‌های گالوانیزه را محاسبه کرده و از آن برای برآورد هزینه‌ها و برنامه‌ریزی در پروژه‌های مختلف بهره ببرید. این محاسبات به مهندسان و پیمانکاران کمک می‌کند تا تصمیمات بهتری در زمینه خرید و استفاده از این محصولات اتخاذ کنند.

کاربرد لوله گالوانیزه

همانطور که گفته شد به طور عمده این لوله‌ها در سیستم‌های انتقال آب و گاز مورد استفاده قرار می‌گیرند؛ اما این لوله‌های به دلیل مقاومت بالا در برابر خوردگی، در زمینه‌های متنوع دیگری نیز به کار می‌روند. مهم‌ترین کاربردهای این لوله‌ها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• سازه‌های فلزی و دکل‌های مخابراتی: به عنوان ساختارهای پشتیبان و تقویتی.
• لوله‌های آبرسانی: در پروژه‌های ساخت و ساز برای انتقال آب.
• کشاورزی: عمدتاً برای ساخت گلخانه‌های گرم، سایبان‌های گل و پایه‌های گل‌ها و میوه‌ها استفاده می‌شود.
• ساخت تصفیه‌خانه‌ها و سیستم‌های تهویه: در صنایع مختلف برای مدیریت و تصفیه آب و هوا.
• انتقال آب در زمین‌های کشاورزی و گلخانه‌ها: به عنوان لوله گالوانیزه گلخانه، برای سیستم‌های آبیاری و توزیع آب در کشاورزی و گلخانه‌ها.

این کاربردهای گسترده نشان‌دهنده‌ی اهمیت لوله‌های گالوانیزه در زیرساخت‌های مختلف است.

مزایا و معایب لوله گالوانیزه

مزایا و معایب لوله گالوانیزه را در جدول زیر لیست کرده‌ایم:

خمکاری لوله گالوانیزه

به فرآیند تغییر شکل دادن لوله گالوانیزه برای شکل‌دهی به فرم دلخواه، با استفاده از ابزار‌های خاص را خمکاری لوله گالوانیزه می‌گویند. معمولا خمکاری لوله را قبل از انجام عملیات گالوانیزه کردن انجام می‌دهند، زیرا انجام این خمکاری پس از گالوانیره کردن باعث آسیب رساندن به لایه روی می‌شود و مقاومت لوله را در برابر خوردگی و زنگ‌زدگی کاهش می‌دهد. انجام خمکاری قبل از گالوانیزه کردن به کاهش هزینه‌ها، صرفه جویی در انرژی و بهبود سرعت تحویل می‌شود.

قیمت لوله گالوانیزه و عوامل موثر بر آن 

قیمت لوله گالوانیزه تحت تاثیر عوامل متعددی قرار می‌گیرد. یکی از این عوامل، ضخامت، سایز و وزن لوله‌ها است که بسته به نیازهای مختلف مصرف‌کنندگان می‌توانند تغییر کند. قیمت فولاد به عنوان ماده اولیه این لوله‌ها نوسانات زیادی دارد که به طور مستقیم بر قیمت نهایی لوله گالوانیزه تاثیرگذار است. کارخانه‌های تولید کننده نیز نقش مهمی در تعیین قیمت دارند؛ کارخانه‌های بزرگ و معتبر که از تکنولوژی‌های پیشرفته و تجهیزات به‌روز استفاده می‌کنند، معمولاً قادر به تولید لوله‌هایی با کیفیت بالاتر و هزینه کمتر هستند. روش تولید نیز بر قیمت تاثیر دارد؛ روش تولید لوله گالوانیزه گرم به دلیل مقاومت بیشتر در برابر خوردگی، معمولاً هزینه بیشتری نسبت به روش تولید گالوانیزه سرد دارد. همچنین، هزینه حمل و  نقل، نوسانات بازار و میزان عرضه و تقاضا هم می‌توانند قیمت این لوله‌ها را تغییر دهند.

راهنمای خرید لوله گالوانیزه: انتخاب، خرید و نگهداری              

در هنگام انتخاب و خرید لوله گالوانیزه باید به برخی نکات توجه کنید تا انتخابی مناسب برای پروژه خود داشته باشید. برخی از این نکات عبارت‌اند از:

• محیط و کاربرد: مشخص کنید که از این لوله‌ها در چه محیطی و برای چه کاربردی قرار است استفاده شوند. برای محیط‌های صنعتی و خورنده، لوله‌های گالوانیزه گرم مناسب‌تر هستند، در حالی که برای کاربردهای عمومی و کم‌خطر می‌توان از لوله‌های گالوانیزه سرد استفاده کرد.
• تامین کننده قابل اعتماد: تامین کننده‌ای را انتخاب کنید که بهترین کیفیت و قیمت را ارائه می‌دهد.
• مشخصات محصول: سعی کنید مشخصات محصول را به طور کامل مطالعه کنید تا مطمئن شوید که ضخامت و وزن لوله‌ها با پروژه شما سازگاری دارند.
• نوسانات بازار: از آنجایی که عوامل زیادی از جمله نوسانات بازار می‌توانند بر قیمت نهایی این لوله تاثیر می‌گذارند، قبل از خرید قیمت این محصول را چک کنید. آهن صد به عنوان یکی از بهترین مراجع برای دسترسی به قیمت لوله گالوانیزه است و به دلیل ارتباط مستیقم با تولیدکنندگان، پایین‌ترین قیمت بازار را به مشتریان خود ارائه دهد.

بعد از خرید این محصول سعی کنید که آنها را در محیط خشک و دور از مواد شیمیایی نگهداری کنید تا از زنگ‌زدگی و خوردگی پیشگیری شود. حتما به صورت دوره‌ای این محصولات را بررسی کنید تا از سالم بودن آنها مطمئن شوید. همچنین، لوله‌ها را به طور منظم تمیز کنید تا از تجمع رسوبات و مواد معدنی که می‌توانند به گرفتگی و کاهش جریان منجر شوند، جلوگیری شود.

سوالات متداول لوله گالوانیزه: