کارخانه ذوب آهن اصفهان

کارخانه ذوب آهن اصفهان به عنوان یکی از مهم‌ترین مراکز صنعتی ایران، نقش کلیدی در تأمین نیاز های فولادی کشور ایفا می‌کند. این کارخانه با تولید انواع محصولات فولادی، به توسعه زیرساخت‌ها و صنایع مختلف، کمک شایانی کرده و موجب ایجاد اشتغال و رونق اقتصادی قابل توجهی در کشور شده است. ذوب آهن اصفهان سعی دارد با بهره‌گیری از فناوری‌ های نوین و رعایت استاندارد های زیست‌محیطی، در راستای ایجاد صنعتی پایدار و مسئولانه گام بردارد.

تاریخچه ذوب آهن اصفهان

ذوب آهن اصفهان، در سال 1342 با هدف تأمین نیازهای داخلی به فولاد و کاهش وابستگی به واردات تأسیس شد. ایده اولیه این کارخانه به دلیل افزایش تقاضا برای فولاد در کشور و ضرورت توسعه صنعتی شکل گرفت. شوروی سابق در احداث این کارخانه نقش بسزایی ایفا کرد. در سال ۱۳۴۱، همکاری‌ های اقتصادی و فنی میان ایران و شوروی آغاز شد و شوروی به عنوان مشاور و تأمین‌کننده تجهیزات و فناوری‌ های لازم برای ساخت کارخانه عمل کرد. این همکاری به تأسیس کارخانه و راه‌اندازی آن در سال ۱۳۴۶ منجر شد.

موقعیت جغرافیایی و تأثیر آن بر عملکرد کارخانه ذوب آهن اصفهان

کارخانه ذوب آهن اصفهان که در جنوب غربی اصفهان واقع شده، از موقعیت جغرافیایی استراتژیکی برخوردار است که تأثیر قابل توجهی بر عملکرد آن دارد. نزدیکی به منابع معدنی مانند سنگ‌آهن و کک، به همراه دسترسی آسان به راه‌های ارتباطی و شهرهای صنعتی، موجب کاهش هزینه‌های حمل و نقل و افزایش بهره‌وری می‌شود.

فرآیند تولید در کارخانه ذوب آهن اصفهان

یکی از اصلی‌ترین بخش ها در فرآیند تولید فولاد، کوره بلند است که مراحل عملکرد آن شامل موارد زیر است:

• بارگیری مواد اولیه: سنگ آهن، کک و سنگ آهک به صورت لایه‌ای در کوره بارگذاری می‌شوند.
• احتراق: هوا از پایین کوره به داخل دمیده می‌شود و باعث احتراق کک و تولید حرارت می‌شود.
• ذوب شدن سنگ آهن: حرارت تولید شده باعث ذوب شدن سنگ آهن و تبدیل آن به مذاب آهن می‌شود.
• تولید گاز های کربنی: گاز های کربنی که در این فرآیند تولید می‌شوند، به عنوان سوخت برای ادامه فرآیند استفاده می‌شوند.
• تولید چدن: مذاب آهن به همراه کک و سنگ آهک در کوره بلند، به چدن تبدیل می‌شود. چدن دارای خواص خاصی است که آن را برای فرآیند های بعدی مناسب می‌کند.
• تصفیه چدن: چدن به کارگاه‌ های تصفیه منتقل می‌شود تا ناخالصی‌ها حذف شوند.
• تبدیل به فولاد: چدن تصفیه شده در کوره‌ های قوس الکتریکی یا کوره‌ های دیگر قرار می‌گیرد. سپس عناصر آلیاژی مانند کروم، نیکل و مولیبدن به آن اضافه و تبدیل به فولاد می‌شود. این مرحله بسیار حساس است و نیاز به کنترل دقیق دما و ترکیبات شیمیایی دارد.
  در آخر، فولاد تولید شده به شکل‌ های مختلفی قالب‌گیری شده و محصولات نهایی به شکل میلگرد، تیرآهن و دیگر اشکال فولادی آماده عرضه با بازار می‌شوند.

تکنولوژی‌ های مدرن مورد استفاده در تولید:

کارخانه ذوب آهن اصفهان از تکنولوژی‌ های پیشرفته‌ای برای تولید فولاد استفاده می‌کند. برخی از این تکنولوژی‌ ها عبارتند از:

• کوره‌ های قوس الکتریکی: این کوره‌ها به دلیل کارایی بالا و کاهش آلودگی، به طور گسترده‌ای در صنعت فولاد استفاده می‌شوند. این کوره‌ ها می‌توانند انرژی کمتری مصرف کنند و در عین حال تولید فولاد با کیفیت را تضمین کنند.
• سیستم‌ های بازیافت گاز: با توجه به اهمیت حفظ محیط زیست، کارخانه از سیستم‌ های بازیافت گاز برای کاهش آلودگی و استفاده مجدد از گاز های تولید شده در فرآیند تولید استفاده می‌کند.
• کنترل کیفیت: کارخانه ذوب آهن اصفهان از سیستم‌ های کنترل کیفیت پیشرفته برای اطمینان از تولید محصولات با کیفیت بالا استفاده می‌کند. این سیستم‌ ها شامل آزمایش‌ های شیمیایی و مکانیکی بر روی محصولات نهایی هستند.

انواع محصولات کارخانه ذوب آهن اصفهان

میلگرد:

کارخانه ذوب آهن اصفهان بزرگترین تولیدکننده میلگرد در ایران است. میلگرد های این شرکت از کیفیت بالایی برخوردارند و طبق استاندارد ملی ایران به شماره 3132 و همچنین استاندارد های روسیه و آلمان از جمله ASTM A ۶۱۵ و GOST ۵۷/۸۱ تولید می‌شوند.
میلگرد های ذوب آهن بصورت ساده و آجدار تولید می‌شوند. میلگرد های آجدار به‌طور خاص برای
تقویت بتن طراحی شده‌اند و روی سطح آنها، آج قرار دارد که باعث اتصال بهتر به بتن می‌شود. میلگرد ها بسته به نوع آج و میزان مقاومتشان، به انواع مختلف تقسیم بندی می‌شوند؛

• میلگرد های ساده (A1)
• میلگرد های آجدار مارپیچ (A2)
• میلگرد های آجدار جناغی (A3)
• میلگرد های آجدار مرکب (A4)

نمره یا قطر اسمی میلگرد های صنعتی ذوب آهن اصفهان، عبارت است از: 25، 30، 50، 60 و 80 میلی‌متر و به همین ترتیب، وزن یک متر از آن ها برابر است با 3.85 – 5.55 – 15.4 – 22.2 و 39.44 کیلوگرم. استاندارد های ساخت و ترکیبات شیمیایی میلگرد ذوب آهن شامل: ISO6935-2 ،DIN488 و BS4449(2005) است که برای هر نوع میلگرد متفاوت می‌باشد.
کارخانه ذوب آهن، مفتول کلاف را نیز در سایز های 5.5 – 6.5 – 7 – 7.5 – 8 – 9 – 10- 11 – 12 و 14 تولید می‌کند.

نبشی:

نبشی‌ های کارخانه ذوب آهن اصفهان در سایز های مختلف از ۳۰x۳۰ میلی‌متر تا ۱۰۰x۱۰۰ میلی‌متر و مطابق با استاندارد های ایران و برخی استاندارد های جهانی مانند ASTM، تولید می‌شوند. از استاندارد های 1-13968 و 2-13968 نیز برای انجام تست کشش و خمش نبشی ها استفاده می‌شود.

ناودانی:

از دیگر محصولات تولیدی ذوب آهن اصفهان، ناودانی است که در سایز های 12 تا 20 تولید می‌شوند. این ناودانی ها مطابق با استاندارد ملی ایران به شماره های 1-4477 و 2-4477 همچنین استاندارد های EN10279 ،DIN1026 و GOST8240 تولید می‌شوند.
از نیمه سال 1401 تا نیمه 1402، میزان تولید ذوب آهن اصفهان در بخش نبشی و ناودانی، نزدیک به 3 هزار تن بوده است.

تیرآهن:

تیرآهن های نیم بال پهن موازی (IPE)

• تولید طبق استاندارد ملی ایران به شماره 1791
• مطابق با استاندارد EN 10034 در تست خمیدگی و انحرافات تیرآهن (رواداری‌ ها)
• مطابق با استاندارد EN 10025-2 در مشخصات فنی و آنالیز شیمیایی
• تولید در نمره های 14، 16، 18، 20، 22، 24 و 27

تیرآهن های بال پهن موازی (IPB)

• تولید بر اساس استاندارد ISIRI 14484
• مطابق با استاندارد های DIN1025-2 در ابعاد
• مطابق با استاندارد EN 10025-2 در مشخصات فنی و آنالیز شیمیایی
• تولید تیرآهن IPBL با وزن سبک (I-4) مطابق با استاندارد ISIRI 13781 و DIN1025-3 در ابعاد
• تولید تیرآهن IPB با وزن متوسط مطابق با استاندارد EN10034 در رواداری ها
• تولید در نمره های 14، 16، 18، 20، 22، 24 و 30

تیرآهن های بال باریک شیبدار (INP)

• تولید طبق استاندارد ملی ایران به شماره 3277
• مطابق با استاندارد DIN1025-1 در مشخصات ابعادی، وزن و مقادیر ایستایی
• استاندارد EN10024 در رواداری ها
• و استاندارد EN 10025-2 در مشخصات فنی و آنالیز شیمیایی
• دارای مقاومت بسیار بالا
• تولید در نمره های 12، 14 و 20

شمش های فولادی:

شمش های شرکت سهامی ذوب آهن اصفهان با مقطع 100×100 – 125×125 – 130×130 – 150×150- 200×200 – 250×250 – 320×250 میلی‌متر و از طول 4 تا 12 متر قابل تولید می‌باشند.

آرک:

درحال حاضر در کارخانه ذوب آهن اصفهان، آرک فولادی معادل با تیپ V21 و TH36 ، طبق استاندارد DIN۲۱۵۳۰ جهت معادن با عمق حداکثر ۶۰۰ متر تولید می‌گردد.

ریل:

شرکت ذوب آهن اصفهان ریل های مناسب راه آهن و مترو را در انواع 54E1 ،49E1 ،60E1 ،46E2 مطابق با استاندارد EN13674-1 و استاندارد ملی INSO 22669-1 و UIC CODE 860 و همچنین ریل زبانه سوزن 60E1A1 تولید می‌کند.

بازار های هدف شرکت ذوب آهن اصفهان

ذوب آهن اصفهان یکی از بزرگترین و اثرگذارترین فعالان در بازار های تجاری داخلی و خارجی است. تقریباً در اکثر صنایع و بخش های عمرانی کشور، نیاز به محصولات ذوب آهن احساس می‌شود. از طرفی این نیاز در کشور های دیگر نیز وجود دارد و شرکت ذوب آهن اصفهان از این موضوع آگاه است. هر سال حدود ۲۰ درصد از تولیدات این کارخانه، به کشور های دیگر صادر می‌شود. در سال 1402 ذوب آهن اصفهان توانست به بیش از ۲۰ مقصد هدف صادرات داشته باشد. عمده محصولات صادراتی شامل:

تیرآهن:

تیرآهن‌ های ذوب آهن اصفهان در کشور های عراق، افغانستان، پاکستان، عمان و ترکیه از تقاضای بالایی برخوردارند. علی الخصوص تیرآهن بال پهن که نزدیک به نیمی از حجم تولیدی آن در سال گذشته صادر شده است.

میلگرد:

میلگرد های این شرکت تا به حال به کشور های عراق، افغانستان، کویت، آذربایجان، ترکیه و چین صادر شده‌اند. همچنین به تازگی ممیزی خارجی مراقبتی گواهینامه همولوگیشن آلمان با هدف صادرات میلگرد های ذوب آهن اصفهان به آلمان و سایر کشور های اروپایی با موفقیت انجام شد.

شمش فولادی:

شمش، سومین محصول پر تقاضا در میان کشور های شرق آسیا، اروپا و حاشیه خلیج فارس است. سالانه بخش زیادی از تولیدات شمش فولادی این کارخانه، به صادرات اختصاص می‌یابد.
به گزارش مدیر بازاریابی و صادرات شرکت سهامی ذوب آهن اصفهان، در سال گذشته میزان صادرات تیرآهن (۱۱ درصد)، میلگرد (۲۳ درصد) و شمش (۹ درصد) نسبت به دوره مشابه قبلی افزایش داشته است.

نحوه خرید و فروش محصولات کارخانه ذوب آهن اصفهان

خرید مستقیم محصولات فولادی از کارخانه ذوب آهن اصفهان، تنها از طریق بورس کالا امکان پذیر است. محصولات این کارخانه معمولاً به‌طور هفتگی در بورس کالا عرضه می‌شوند. خرید مستقیم از ذوب آهن، دارای شرایط خاص بوده و به تخصص زیادی نیاز دارد؛ در نتیجه گزینه مناسبی برای متقاضیان محصولات فولادی نیست. معمولاً اغلب خریداران محصولات ذوب آهن، به دلیل پیچیدگی و سختی های خرید مستقیم، به سراغ شرکت های بازرگانی و عاملیت های فروش می‌روند.

چرا خرید از شرکت های بازرگانی گزینه مناسب است؟

خریداران و متقاضیان، معمولاً تمایل دارند در سریع ترین زمان ممکن و با ساده ترین فرآیند ها، محصولات فولادی را خریداری و تحویل بگیرند. در روش خرید مستقیم فرآیند خرید و تحویل محصولات، بسیار پیچیده و زمان‌بر خواهد بود. شرکت های بازرگانی، به عنوان واسطه، این فرآیند ها را کوتاه کرده و نیاز متقاضیان را به بهترین نحو رفع می‌کنند. آن‌ها از طریق بورس کالا حجم زیادی از محصولات ذوب آهن را خریداری و در انبار های خود نگه‌داری می‌کنند. در نهایت، سفارش مشتریان را در کوتاه‌ترین زمان، ساده‌ترین روش و با کم‌ترین ریسک، تأمین می‌کنند.

نقش شرکت سهامی ذوب آهن اصفهان در اقتصاد کشور

اشتغال‌زایی

اشتغال مستقیم: کارخانه ذوب آهن اصفهان به‌طور مستقیم برای هزاران نفر شغل ایجاد کرده است. این شغل‌ ها شامل کارگران، مهندسان، و کادر مدیریتی می‌شود.
اشتغال غیرمستقیم: با توجه به زنجیره تأمین و نیاز به خدمات جانبی (مانند حمل و نقل، تأمین مواد اولیه و خدمات فنی)، تعداد شغل‌ های غیرمستقیم نیز قابل توجه است. به‌عنوان مثال، شرکت‌ های تأمین‌کننده مواد اولیه و خدمات پشتیبانی نیز به‌طور غیرمستقیم از این کارخانه بهره‌مند می‌شوند.

رشد اقتصادی

تولیدات این کارخانه به‌عنوان یک منبع مهم درآمد و اشتغال در کشور محسوب می‌شود و به رشد اقتصادی در سطح استان و کشور کمک می‌کند.
تاثیر بر استان اصفهان: کارخانه ذوب آهن اصفهان به‌عنوان یکی از بزرگ‌ترین واحد های صنعتی در این استان، تأثیر زیادی بر رشد اقتصادی منطقه دارد و به جذب سرمایه‌گذاری‌ های جدید در این استان می‌انجامد.
تأثیر در سطح کشور: این مجموعه با تولید محصولات فولادی، به افزایش تولید ناخالص داخلی (GDP) کمک بسیاری کرده است. ذوب آهن اصفهان نه تنها جزء مهم‌ترین کارخانجات تولید فولاد در ایران است، بلکه یکی از بزرگ‌ترین تولیدکنندگان فولاد در خاورمیانه نیز محسوب می‌شود. محصولات ذوب آهن علاوه بر تامین نیاز داخل، به کشور های منطقه نیز صادر می‌شوند. این موضوع، طبعاً موجب افزایش درآمد های ارزی و تقویت اقتصاد ملی می‌شود.

چالش‌ ها و فرصت‌ های پیش روی کارخانه ذوب آهن اصفهان

چالش‌ های زیست‌ محیطی

• آلودگی هوا: کارخانه‌ های ذوب آهن معمولاً با انتشار گاز های آلاینده مواجه‌اند که می‌تواند تأثیرات منفی بر سلامت عمومی و محیط زیست داشته باشد. برای کاهش این آلاینده‌ ها، کارخانه باید به بهره‌گیری از فناوری‌ های نوین مانند فیلتر ها و سیستم‌ های بازیافت گاز بپردازد.
• انتشار ذرات معلق: ذرات معلق ناشی از فعالیت‌ های صنعتی می‌تواند منجر به آلودگی محیط زیست شود. برای جلوگیری از انتشار این ذرات، لازم است سیستم‌ های پاکسازی و نظارت مستمر بر کیفیت هوا نصب شود.
• پسماند های صنعتی: همواره مدیریت پسماند ها و بازیافت مواد زائد نیز یکی از چالش‌ های کلیدی این مجموعه بوده است.
  مشکلات مربوط به تأمین مواد اولیه و نوسانات قیمت جهانی فولاد
• نوسانات قیمتی: تغییرات قیمت جهانی سنگ آهن، زغال‌سنگ و دیگر مواد اولیه می‌تواند تأثیر مستقیم بر هزینه‌ های تولید این مجموعه داشته باشد.
• محدودیت‌ های تأمین: تحریم‌ ها و شرایط اقتصادی متلاطم نیز ممکن است دسترسی به مواد اولیه را دشوار سازد و باعث افزایش هزینه‌ ها شود. تأمین مواد اولیه همواره جزء چالش های کارخانه ذوب آهن اصفهان بوده است.

فرصت‌ های پیش روی ذوب آهن اصفهان

فرصت های قابل توجهی وجود دارد که بهره‌گیری از آن‌ها می‌تواند حرکت ذوب آهن اصفهان را به سمت توسعه، سرعت بخشد. کارخانه می‌تواند با بهینه‌سازی فرآیند های تولید و اکتشاف منابع جدید به افزایش ظرفیت تولید خود کمک کند. همچنین بهره‌برداری از تکنولوژی‌ های پیشرفته، مانند اتوماسیون صنایع نیز تاثیر زیادی در افزایش بهره‌وری آن خواهد داشت. البته با توجه به تقاضای بالای محصولات فولادی در بازارهای خارجی، یکی از بهترین فرصت های این کارخانه، تمرکز بر افزایش صادرات نیز هست.

جایگاه کارخانه ذوب آهن اصفهان در مقایسه با رقبا

کارخانه ذوب آهن اصفهان در مقایسه با رقبای داخلی مانند فولاد مبارکه و دیگر کارخانه‌ های فولادی، از مزایای قابل توجهی نظیر تجربه بالا در تولید برخوردار است. با این حال، نقاط ضعفی مانند محدودیت در تنوع محصولات و نیاز به به‌روزرسانی تجهیزات نیز دارد. در سطح منطقه‌ای و جهانی، این کارخانه با چالش‌ هایی نظیر رقابت با تولیدکنندگان بزرگ‌تر و به‌روز تر، به ویژه در کشور های همسایه و اروپا مواجه است. به طور کلی، ذوب آهن اصفهان با وجود نقاط قوتش، برای حفظ و تقویت جایگاه خود در بازار باید به بهبود فرآیند ها، افزایش توان تولید و ارتقاء کیفیت محصولات خود توجه بیشتری داشته باشد.

جمع بندی

شرکت سهامی ذوب آهن اصفهان به عنوان یکی از ارکان اصلی صنعت فولاد کشور، نقش بسزایی در تأمین نیازهای داخلی و توسعه زیرساخت‌ های صنعتی دارد. اهمیت این کارخانه نه تنها در تولید فولاد، بلکه در ایجاد اشتغال و حمایت از اقتصاد ملی نیز مشهود است. با توجه به چالش‌ های پیش‌رو، چشم‌انداز آینده این کارخانه وابسته به سرمایه‌گذاری در فناوری‌ های نوین و بهبود فرآیند های تولیدی است. این اقدامات می‌توانند به ارتقاء کیفیت محصولات و افزایش بهره‌وری کمک کنند و در نهایت، ذوب آهن اصفهان را در مسیر توسعه پایدار اقتصادی و صنعتی کشور قرار دهند. لذا، توجه به نوآوری و به‌روزرسانی تجهیزات، برای حفظ رقابت‌پذیری و بهبود عملکرد این کارخانه ضروری است.